آیا قیمت‌های خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر افزایش می‌یابد؟

سرویس انرژی‌های تجدیدپذیر: وزارت نیرو و ارگان‌های زیر مجموعه آن از تعیین تکلیف موضوعات و شرایط مربوط به سرمایه گذاری‌های بخش خصوصی سرباز می‌زنند. در مدیران فعلی ارشد صنعت برق شجاعتی برای اعلام شفاف شرایط سرمایه گذاری‌های خصوصی در صنعت برق وجود ندارد و تجدیدپذیر‌ها نیز از آن تبعیت می‌کند.

۲۲ آبان ماه ۹۷ دکتر سیدمحمد صادق زاده، رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) اعلام کرد که این سازمان با همکاری و کمک سایر تشکل‌های فعال در این حوزه، میزان افزایش نرخ‌های خرید برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر را تعیین کرده و نرخ‌ها تا پایان آبان‌ماه ۹۷ توسط وزیر نیرو ابلاغ می‌شود.

وی افزود: با وجود اینکه کلیت افزایش نرخ‌ها مورد تایید وزارت نیرو است، ولی مقدار آن باید به گونه‌ای باشد که این وزارتخانه و منابعی که برای تجدیدپذیر‌ها در نظر گرفته شده بتواند کفاف پرداخت آن را بدهد. از این رو پیش‌بینی می‌کنیم عملا رقمی بین افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی نرخ خرید برق تجدیدپذیر‌ها مورد تایید وزارت نیرو قرار بگیرد تا پرداخت‌های صورت حساب‌ها را امکان پذیر کند.

مصاحبه بالاترین مقام مسئول حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر کافی بود تا همه سرمایه گذاران این بخش، به امید بستن قرارداد جدید با رقم‌های بالاتر، فعالیت‌های خود را متوقف کنند و انتظار اعلام نرخ‌های جدید را بکشند. نرخ‌هایی که نه تنها تغییر نکرد بلکه فرصت چندماه سرمایه گذاری در این حوزه را از همه گرفت.

سوال اساسی که سرمایه گذاران نیروگاه‌های خورشیدی دارند این است که بالاخره آیا قیمت‌های خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر افزایش می‌یابد؟
جواب این سوال را وزیر نیرو اینگونه داد: تغییر نرخ ارز باعث شد قیمت تمام شده کاهش یابد و از ۱۳۰۰ یورو در هر کیلووات به ۷۰۰ یورو برسد و موجب شد تا سودآوری و جذابیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کماکان باقی بماند.

این صحبت‌های وزیر نشان می‌دهد وزارت نیرو عملا مخالف افزایش نرخ‌های خرید تضمینی برق تجدیدپذیر است چراکه معتقد است از دو سال قبل تاکنون قیمت تمام شده احداث نیروگاه‌ها حدودا نصف شده و با توجه به اینکه قیمت‌های خرید تضمینی دو سال قبل (که همچنان نیز پابرجاست) را کمی بالاتر در نظر گرفته بودند تا جذابیت سرمایه گذاری را افزایش دهند لذا به باور آنها همین قیمت‌های قبلی همچنان جذاب است.

سیاست وزارت نیرو در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از نیروگاه‌های مگاواتی به نیروگاه‌های با ظرفیت‌های خرد تغییر کرده است. وزیر نیرو در گفت و گوی ویژه خبری در همین خصوص گفت: جهت گیری ما به سمت نیروگاه‌های خرد با ظرفیت‌های کمتر، اما تعداد بیشتر است که علاوه بر تولید انرژی اهداف دیگری از جمله معیشت جایگزین برای مردم مناطق خشک و کم آب کشور داریم.

ورود سپاه پاسدارن و کمیته امداد امام خمینی به توسعه نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و انشعابی نیز این نظریه را تقویت می‌کند.

قبلا پیش بینی شد که به دلیل عدم وجود منابع کافی، قیمت‌های بالای خرید تضمینی از دید سازمان برنامه و بودجه، عدم اشتغال زایی مورد نظر با سرمایه گذاری‌های خارجی و… وزارت نیرو نه تنها قیمت‌های خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر را افزایش نمی‌دهد که حتی امکان کاهش آنها وجود دارد. وزارت نیرو احتمالا فقط قیمت خرید تضمینی برق نیروگاه‌های انشعابی و مقیاس‌های کمتر از مگاوات را افزایش خواهد داد.

واقعیت این است که برخلاف عقیده افرادی که ادعا می‌کنند نیروگاه‌های خورشیدی بیش از ۴۰ هزار شغل در کشور ایجاد کرده است باید گفت، تعداد افراد صرفا شاغل در این صنعت، حتی با خود ساتبا به زحمت به دو هزار نفر می‌رسد، چه رسد که توانسته باشد محور اشتغال در کشور باشد. باور کنید مجموع افرادی که واقعا می دانند نیروگاه خورشیدی چقدر هزینه دارد حتی به ۴۰ هزار نفر نمی‌رسد!

تقریبا در اکثریت نیروگاه‌های مقیاس مگاواتی خورشیدی در ایران، به جز برای امور کارگری و استفاده از ماشین آلات داخلی، از نیرو‌های بومی استفاده قابل توجهی نشد و اغلب تجهیزات نیروگاهی آن‌ها نیز وارداتی است. طبیعی است در این صورت بدلیل عدم استفاده از ساخت داخل و عدم بکارگیری از توان و دانش فنی بومی، اشتغال زایی واقعی رخ نخواهد داد و اگر هم شغلی ایجاد شده است موقتا برای چند روز یا چند هفته بوده است. نیروگاه‌های خورشیدی خارجی که با هزینه همین مردم احداث شده است حتی اجازه بازدید از نیروگاهشان را به ایرانی‌ها نمی‌دهند چه اینکه حاضر باشند دانش فنی را منتقل نمایند.

در اینکه تجدیدپذیر‌ها می‌توانست اشتغال زایی بالا داشته و با کمک به پیک مصرف برق کشور و جلوگیری از تلفات برق از سرمایه گذاری‌های کلان جلوگیری کند شکی نست. همه می‌دانیم که این نیروگاه‌ها مصرف آب نزدیک به صفر دارند و به بالا بردن قابلت اطمینان شبکه و کاهش الایندگی‌ها کمک شایانی می‌کنند. اما این مزایا برای بخش خصوصی جذابیت سرمایه گذاری ایجاد نخواهد کرد تا توجیه اقتصادی و بازگشت سرمایه کمتر از ۵ سال جود نداشته باشد.

بررسی روند اخذ مجوز‌های خرید تضمینی برق نیروگاه‌های خورشیدی در یکسال گذشته نشان می‌دهد که با وجود افزایش نزدیک به سه برابری نرخ ارز و افزایش ۵۰ تا ۷۰ درصدی قیمت تمام شده احداث نیروگاه‌های خورشیدی نسبت به سال گذشته تا این تاریخ، همچنان استقبال برای اخذ مجوز‌های خرید تضمینی برق PPA وجود داشته و تا وقتی که این استقبال کاذب (سراب سرمایه گذاری) وجود دارد رغبتی به افزایش نرخ‌های خرید تضمینی برق وجود نخواهد داشت. به همین دلیل پیش بینی می‌شود در سال آتی نیز افزایش قیمت (حداقل برای ظرفیت‌های مگاواتی) نخواهیم داشت که حتی پیش بینی کاهش و یا محدودیت صدور مجوز‌های جدید را داریم.

گفتنی است نرخ خرید تضمینی برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر از سال ۹۵ به شرح زیر ابلاغ شده و تاکنون نیز تغییری نکرده است.