وزارت نیرو در سال‌های اخیر با چند مسئله دست‌به‌گریبان است. مسئله اول بحث بدهی‌های وزارت خانه است. این وزارت خانه به تولیدکنندگان برق بدهکار است و تا زمانی که اقتصاد صنعت برق اصلاح نشود، این وضعیت ادامه دارد. گام اول برای اصلاح اقتصاد انرژی واقعی کردن قیمت برق است یعنی یک تصمیم بسیار دشوار.
مسئله دوم پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای وزارت نیرو با استفاده از فاینانس است. نکته این است که بخش خصوصی به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند با بخشی که از خطوط اعتباری دولتی استفاده می‌کند رقابت کند. این خطوط اعتباری تجاری نیست بلکه دولتی و یارانه‌ای است و با بهره‌های پایین برقرار است. در این شرایط دولت برای عدم آسیب‌رسانی به بخش خصوصی فعال در صنعت برق یعنی محل تمرکز توان بومی قابل‌توجه در این حوزه چند راهکار پیش رو دارد.
راهکار اول این است که دولت از خطوط اعتباری برای پروژه‌هایی که در آن فناوری بومی نداریم مثل راه‌آهن سریع‌السیر، حمل‌ونقل هوایی و بخش‌هایی از نفت، گاز و پتروشیمی استفاده کند تا شرکت‌های خصوصی زمین‌گیر نشوند.
به‌عنوان راهکار دوم دولت می‌تواند از خطوط اعتباری به‌جای واردات کالا و خدمات برای واردات مواد اولیه استفاده کند و محصول را در اختیار پیمان‌کاران داخلی قرار دهد تا برای وزارت نیرو کار کنند.
راهکار سوم این است که دولت در بازارهای بین‌المللی اوراق قرضه منتشر کند. هم‌زمان با حضور هیئتی از کره جنوبی در ایران و مذاکره با وزارت نیروی کشورمان بحث انتشار ۵ میلیارد یورو اوراق قرضه ایرانی در بورس سئول مطرح شده بود.
انتشار اوراق قرضه در بورس‌های خارجی علاوه بر اثر مثبت در رتبه اعتباری کشور به دولت کمک می‌کند تا هر جا صلاح می‌داند منابع را هزینه کند و لازم نیست با شروطی که اگزیم بانک‌ها برای صرف خطوط اعتباری مطرح می‌کنند فعالیت کند. از جمله شروط بعضی اگزیم بانک‌های خارجی تأمین ۶۰ درصد از ارزش پروژه از کشورهای دیگر است که علاوه بر نقص قانون حداکثر استفاده از توان داخلی خلاف منافع ملی هم هست به‌ویژه در صنعتی مثل برق که در آن از توانمندی کامل برخورداریم.
به‌طورکلی استفاده از تسهیلات خارجی برای بخش خصوصی در داخل دشوار است. تنها تجربه مثبتی که در این زمینه دارم مربوط به سال‌ها پیش است که فرصت استفاده از خطوط اعتباری بانک توسعه اسلامی با بهره پایین برای بخش خصوصی ایران فراهم شد و برای واردات مواد اولیه از آن استفاده کردیم که به افزایش سطح بهره‌وری در تولید انجامید، اما نکته‌ای که باید امروز در زمینه استفاده از تسهیلات خارجی در نظر بگیریم این است که بیشتر اگزیم بانک‌های خارجی باهدف توسعه صادرات کشور خودشان خطوط اعتباری را برقرار می‌کنند.
خطوط اعتباری که در تفاهم‌نامه‌های بین دولتی امضا می‌شود تنها همین هدف را دنبال می‌کند. امکان استفاده از این خطوط شاید برای فعالان خصوصی یا خصولتی که می‌خواهند پروژه‌های بزرگ را پیش ببرند ممکن باشد، اما واحدهایی که به دنبال استفاده از خطوط اعتباری برای واردات مواد اولیه در حجم‌های کوچک‌تر هستند، باید راه پرفرازونشیبی را در این زمینه طی کنند.
امیدواریم وزیر جدید نیرو هرچه زودتر انتخاب شود و یک انتخاب اصلح به بهبود شرایط کمک کند. فعالان بخش خصوصی هم فهرستی کوتاه از اسامی پیشنهادی‌شان را به دولت اعلام کردند که همه افراد پیشنهادی در آن کارآمد، سالم، شناخته‌شده و ملی هستند.
منبع: اتاق بازرگانی صنایع و معادن تهران