سیدهاشم اورعی گفت: وقتی وزارت نیرو با این همه آلودگی به دنبال تولید ۱۰ هزار مگاوات برق جدید از منابع نفت و گاز است یعنی در خواب غفلت است و در جهت خلاف حرکت می‌کند .
در گفتگو با رئیس انجمن علمی انرژی بادی ایران:
انرژی بادی در جهان با شیب بسیار تندی در حال توسعه است و تولید برق از این انرژی پاک آنقدر مقرون‌به‌صرفه شده که تمایل کشور‌ها به سرمایه‌گذاری در تولید برق از سوخت‌های فسیلی را تحت‌الشعاع قرار داده است. دکتر سیدهاشم اورعی، رئیس انجمن علمی انرژی بادی ایران در‌این‌باره معتقد است که بیش از ۱۳ منفعت اقتصادی، امنیتی و فرهنگی در توسعه این نیروگاه‌ها وجود دارد که به دلیل کم‌اطلاعی سیاستگذاران مسیر سرمایه‌گذاری در تولید انرژی کشور را به انحراف و کاملاً بر‌خلاف مسیر جهانی هدایت می‌کند.
استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف و فارغ‌التحصیل دکترای برق از دانشگاه کمبریج معتقد است: سیاستگذاری‌های اشتباه در حوزه تولید برق نتیجه مداخله نوعی شبه مافیا است که بر نیروگاه‌های حرارتی تاکید دارند و منافعشان از این مسیر تامین می‌شود. وی البته مشکل عمده را فرهنگی می‌داند که به‌خصوص در میان مسئولان به چشم می‌آید. در‌این‌باره گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که بخش نخست آن را در ادامه آمده است.
برای شروع، سابقه‌ای از استفاده انرژی بادی در ایران و جهان بیان کنید.
سابقه ثبت شده تاریخ برای استفاده از انرژی باد متعلق به ایران و ایرانیان است که به ۵۰۰ سال قبل از میلاد در منطقه‌ای از خواف به نام نیش تیفان (به معنی نوک طوفان) باز‌می‌گردد و بقایای آسیاب‌ها هنوز نیز وجود دارد، اما اولین‌باری که برای تولید برق از انرژی باد استفاده شد به ۱۲۰ سال پیش باز‌می‌گردد که دانمارکی‌ها و بعد امریکایی‌ها در این‌باره ورود کردند؛ لذا ما در حوزه بهره‌برداری از انرژی باد به نوعی گرفتار عقب‌ماندگی شده‌ایم که دلیل آن مانند خیلی از بخش‌های دیگر معلوم نیست.
هم‌اکنون وضعیت انرژی بادی برای تولید برق در جهان چگونه است؟
طبق تحقیقی که در دانشگاه استنفورد انجام شده، اگر ما بتوانیم ۲۰ درصد انرژی باد را برای برق استفاده کنیم، معادل هفت برابر کل برق مصرفی دنیا است. البته در ابتدا ظرفیت‌ها و تولید انرژی از توربین‌ها کم بود، اما در زمان حاضر و در سال گذشته برای اولین‌بار مجموع ظرفیت ایجاد شده نیروگاه‌های بادی و خورشیدی از فسیلی بیشتر شده است و بانک جهانی اعلام کرده که از امسال دیگر این بانک پروژه‌های نیروگاه‌های سوخت فسیلی را تامین نمی‌کند.
شما اگر به منحنی سرمایه‌گذاری در اروپا در نیروگاه‌های بادی، هسته‌ای، خورشیدی و فسیلی نگاهی بیندازید، به شدت در حوزه‌های هسته‌ای و نیروگاه‌های فسیلی به شکل خطی شده و نیروی خورشیدی با شیب‌ملایم و نیروی بادی با شیب بسیار زیادی در حال رشد و روبه‌افزایش است.
دلیل این موضوع چیست؟
دلیل مهم آن بر‌خلاف تصور عامه این است که تکنولوژی استفاده از انرژی‌های بادی دیگر Hi Tec نیست و در حال تبدیل به تکنولوژی عمومی است و تا سال ۲۰۲۴ بناست که توربین‌های مگاواتی ۱۳ تا ۱۵ به‌خصوص در سواحل و دریا بگذارند و حتی در دریا‌ها برای کاهش هزینه‌های نصب قرار است تا در سال‌جاری توربین‌های ۶ مگاواتی شناور نصب شود. این‌ها نشانه‌های مثبتی در کاهش قیمت تمام شده تولید برق از باد است که روند سرمایه‌گذاری‌ها را به سرعت بالا برده است.
دلیل اینکه تمایل سرمایه‌گذاران به باد بیشتر از انرژی خورشیدی است، چیست؟
ضریب تبدیل انرژی بادی در ایران می‌تواند به ۴۰ درصد برسد، در‌حالی‌که در انرژی خورشیدی حدود ۱۸ درصد است. اصولاً نیروگاه‌های بادی ظرفیتشان بیش از دو برابر خورشیدی است و از منظر اقتصادی بیشتر مد‌نظر قرار گرفته است.
به علاوه به ادعای انجمن انرژی بادی اروپا بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ چیزی بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد انرژی برقی اروپا از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین خواهد شد. به عنوان مثال اسکاتلند تا ۲۰۲۰ یعنی سه سال دیگر یک لیتر نفت یا یک متر گاز برای تولید برق مصرف نخواهد کرد، به عبارت بهتر و واضح‌تر، دوران نفت و گاز برای تولید برق به سرآمده است.
وضعیت ما در ایران چگونه است؟
به گفته مسئولان و کارشناسان ما در ایران، ظرفیت نصب شده تولید برقمان ۷۵ هزار مگاوات است، در‌حالی‌که پیک مصرف حداکثر ۵۵ هزار مگاوات است. در عین حال ظرفیت منصوبه بادی ما حدود ۱۲۰مگاوات است و کل ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر هم ۲۰۰ مگاوات است، اما انرژی برقی که از منابع تجدیدپذیر (خورشید، باد، آب، جزر و مد و…) به شبکه برق متصل می‌شود، کمتر از یک دهم درصد است!
همین یک دهم درصد ما برای دانمارک فقط برای بادی ۴۳درصد و برای بادی و خورشیدی در آلمان ۶۷ درصد است.
البته ما با این کشور‌ها از لحاظ توسعه تکنولوژی و اقتصادی هم فاصله بسیار داریم.
قبول، اما تولید برق از باد را با ترکیه تقریباً آغاز کردیم (حتی زودتر) که هم اقلیم و هم فرهنگش نزدیک به ما است. خب ظرفیت ترکیه در زمان حاضر ۶ هزار و ۵۰۰ مگاوات است؛ دلیلش هم تحریم نیست. اصولاً تکنولوژی نیروگاه بادی تکنولوژی پیشرفته‌ای نیست که مشمول تحریم باشد.
پس مشکل کجاست؟
موانع در حوزه اقتصادی و فرهنگی قابل بررسی است که من معتقدم در حوزه فرهنگی ما مشکل جدی‌تری داریم.
ما از آن دست آدم‌هایی هستیم که می‌خوابیم و دیر هم بیدار می‌شویم؛ مثالش هم دریاچه ارومیه است. طوری القا کردند که انگار دریاچه ارومیه حوضی بوده و شب خوابیده‌ایم و صبح بیدار شدیم و ناگهان فهمیدیم که نصف شب یکی سیفون حوض ارومیه را کشیده است یا هوای تهران هم انگار یک نفر هر سال می‌آید و چند روز هوا را آلوده می‌کند تا مدارس تعطیل شود! این‌ها یعنی ما چند دهه خواب بودیم، نه اینکه یک شبه این مشکلات به وجود آمده باشد.
هم‌اکنون ۲۰ درصد کل آلودگی‌ها ناشی از فعالیت نیروگاه‌های ما است و در این موقعیت وزارت نیروی ما دنبال اجرای ۱۰ هزار مگاوات جدید است! یعنی ما در خواب غفلتیم و وزارت نیرو در جهت خلاف حرکت می‌کند. این در حالی است که قانونگذار در ترکیه اعلام کرده باید دو‌سوم نیروگاه‌های کشورش از انرژی تجدیدپذیر تغذیه شوند.
یعنی ما و مخصوصاً وزارت نیروی دولتمردان ما باور ندارند، مطلع نیستند و ای‌کاش می‌دانستند که نمی‌دانند. به عبارت بهتر اکنون مانند افرادی هستند که خود را به خواب زده‌اند و کسی هم نمی‌تواند آن‌ها را بیدار کند.
شما برای توسعه فرهنگی در انجمن چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
فرهنگ‌سازی هدف اصلی این انجمن است، زیرا همان‌طور که گفتم یکی از موانع توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور عام و به انرژی بادی به‌طور خاص نبود فرهنگ‌سازی لازم در‌این‌باره است؛ لذا ما برای این منظور مراکز تحقیقاتی و استانداری‌ها را دعوت به این انجمن کرده‌ایم و سالانه یک کنفرانس بین‌المللی برگزار می‌کنیم که دولتی‌ها، صنعتی‌ها و مالی‌ها را مقابل هم قرار می‌دهیم و موانع، مشکلات و ایرادات را بررسی می‌کنند و ششمین کنفرانس را نیز در خرداد ۹۷ برگزار خواهیم کردیم.
همچنین هر فصل یک همایش استانی برگزار می‌کنیم که دهمین همایش آن ۲۵ بهمن‌ماه در بوشهر برگزار خواهد شد.
اما در مورد موانع اقتصادی!
گفته می‌شود که قیمت تمام شده انرژی بادی از سوخت‌های فسیلی گران‌تر است، در‌حالی‌که این اشتباه است؛ اشتباهی که از تصمیم‌سازی و ارائه اطلاعات غلط برخی جریان‌های داخلی نشئت گرفته است. امروز به نوعی مافیای نفتی داریم که دانسته یا ندانسته سیاست‌های تامین انرژی داخل را آن‌ها تنظیم می‌کنند، وگرنه در هند هزینه تولید برای هر کیلو‌وات ساعت کمتر از ۵ سنت شده است، اما آیا هندی‌ها یک شبه به این قیمت رسیده‌اند، بلکه از صنعت حمایت شد و در رقابت با سوخت‌های فسیلی برنده شده‌اند.
منبع: روزنامه جوان